Skip to content

Video - Kilometertaks : terugblik op een asociale saga

Video - Kilometertaks : terugblik op een asociale saga

Sinds enkele jaren komt het project van een kilometerheffing (ook wel "stadstol" of "smartmove" genoemd) weer ter sprake in Brussel.
Toelichting over de achtergrond van deze asociale saga.

In 2014 probeert de Brusselse regering-Vervoort II (PS-CdH-DéFi) een stadstol in te voeren. De Brusselse PS had getracht om die op te leggen. Maar door de woedende reactie van de mensen belandt dit project ten slotte in de koelkast. De PVDA stelt onmiddellijk het project aan de kaak als een onrechtvaardige en asociale maatregel met bovendien een geringe opbrengst voor het milieu. Er zijn onvoldoende alternatieven voor werknemers die geen andere keuze hebben dan hun auto te gebruiken [1]. En of je nu 1.800 of 10.000 euro per maand verdient, de belasting blijft gelijk.

Aan de vooravond van de verkiezingen van 2019 beweert de PS zich tegen zo'n belasting te verzetten [2]. Maar zodra de verkiezingen voorbij zijn, haalt de regering-Vervoort III (PS/Ecolo/DéFi) het dossier weer boven en neemt zij de kilometerheffing op in het regeerakkoord.

"Dit is dus de eerste kernmaatregel die deze 'progressieve' regering wil doorvoeren: een oneerlijke en inefficiënte belasting", luidde de kritische stem van Françoise De Smedt, fractieleidster van de PVDA in het Brussels parlement, reeds in augustus 2019 [3]. Opnieuw kwam de PVDA in actie tegen dit project voor een kilometerheffing: PVDA-volksvertegenwoordigers kwamen regelmatig tussen in de verschillende parlementen van het land [4], er werden moties tegen de kilometerheffing ingediend door alle PVDA-gemeenteraadsleden [5], er kwamen artikelen [6] en verklarende video's [7] om de werkelijke inzet van deze belasting aan de kaak te stellen enz... De PVDA kon ook de leugens over deze belasting ontmaskeren, vooral toen de regering beweerde dat deze belasting de werkende mensen niets zou kosten, zeker de Brusselaars niet: de waarheid is dat we van een verkeersbelasting die tot nog toe 200 miljoen opbracht, naar een kilometerheffing zouden gaan met een opbrengst van 420 miljoen, op kosten van de werkende mensen, waarvan 250 miljoen uit de zakken van de Brusselaars. Een fikse belastingverhoging ten laste van de werkende mensen die niet zonder auto kunnen.

Door de woede van de burgers en de mobilisatie van de PVDA in Brussel en in het hele land begint de PS terug te krabbelen. In oktober 2020 geeft Ridouane Chahid, fractieleider van de PS in het Brussels Parlement, toe dat de kilometerheffing een negatieve sociale impact heeft op de Brusselaars [8], al blijft PS-minister-president Rudi Vervoort dit regeringsproject steunen.
In december 2020 start de PVDA haar campagne tegen de kilometerheffing op het terrein: PVDA-afdelingen trekken tijdens de winter van 2020 regelmatig naar de 5 kruispunten op de toegangswegen van Brussel om de werknemers te mobiliseren tegen deze asociale belasting [9], een petitie verzamelt meer dan 13.000 handtekeningen [10].

Naar aanleiding van deze acties geeft Ahmed Laaouej, voorzitter van de Brusselse PS, toe dat het "een antisociale belasting [is], mijlenver van de socialistische waarden". "Wij zullen niet stemmen voor een asociale belasting", zegt hij [11]. Een maand later kondigt Paul Magnette, voorzitter van de Parti socialiste, aan dat de kilometerheffing niet tijdens deze legislatuur zal worden ingevoerd [12]. Rudi Vervoort blijft echter het tegendeel beweren en volledig achter dit belastingsproject staan [13].

In het voorjaar van 2021 organiseert de PVDA een symbolische betoging met een dertigtal go-karts, die naar de zetel van de Parti socialiste en het kabinet van minister Elke Van den Brandt (Groen) trekken om te eisen dat de Brusselse regering haar antisociale belastingproject intrekt [14].

Aan het eind van de zomer van 2021 moet Rudi Vervoort toegeven dat "Smartmove vóór 2024 moeilijk wordt". "Het probleem," zegt hij, "is dat 2023 vlak voor 2024 is...", d.w.z. te dicht bij de volgende verkiezingen [15].
Het financieel dagblad De Tijd schrijft de aangekondigde intrekking van de oneerlijke kilometerheffing in Brussel toe aan de actie van de PVDA vanuit de oppositie: "De PS vreest door de PVDA in een kwaad daglicht te worden gesteld. Deze laatste zou de socialisten - als de maatregel werd aangenomen - kunnen aanvallen als pleitbezorgers van een asociale maatregel die minder welgestelde personen die in het bezit zijn van oudere, meer vervuilende auto's veel geld zou kosten" [16].

Maar ondanks de verklaringen van de socialisten blijft de grootste waakzaamheid geboden. Enerzijds volharden Ecolo-Groen ondanks alles in dit bestraffende ecologieproject [17] (althans in Brussel, want in Wallonië hebben de Groenen een groot probleem wegens het gebrek aan overleg van hun Brusselse collega's...[18]). Anderzijds staat de hervorming van de voertuigenbelasting in het regeerakkoord, als gevolg van de door de PS georkestreerde onderhandelingen. Maar bovenal zou dit project niet in eerste lezing door de Brusselse regering zijn goedgekeurd als de PS er zo fel tegen was geweest [19]. De socialisten hebben ook tijdens de begrotingsbesprekingen van afgelopen najaar hun steun uitgesproken voor uitgaven in het kader van SmartMove. De regering heeft zelfs bij Europa een financiering aangevraagd voor haar kilometerheffingsproject als onderdeel van het herstelplan. In september 2021 werd 68 miljoen euro uitgetrokken voor de installatie van de camera's die voor dit project nodig zijn [20]... Er zijn maar twee mogelijkheden: Óf Rudi Vervoort en de PS drijven de spot met de bevolking en bereiden toch al stiekem de invoering van de belasting voor, óf de regering heeft besloten om 68 miljoen over de balk te gooien. In beide gevallen is er sprake van een groot probleem!
Het blijft dus nodig de druk aan te houden tegen de kilometerheffing, en vóór een efficiënt en toegankelijk openbaar vervoer.

Wie heeft er baat bij deze kilometerheffing?

Onlangs beaamde de Gezinsbond nog dat de kilometerheffing een oneerlijke en inefficiënte belasting is. Uit het onderzoek van de bond [21] blijkt dat veel gezinnen en werknemers, zelfs met een kilometerheffing van 200 tot 2500 euro per jaar die hen boven het hoofd hangt, zullen blijven autorijden, bij gebrek aan een fatsoenlijk alternatief. Toch blijft de regering aandringen om deze belasting aan de werknemers op te leggen. Waarom?
De werkgeversorganisaties (gesteund door de liberale [22] en nationalistische [23] partijen) pleiten al jaren voor een kilometerheffing. "een middel om in te spelen op de mobiliteitsproblemen en zo een deel van het geld te besparen dat in rook opgaat in de files", aldus Pieter Timmermans, het hoofd van het Verbond van Belgische Ondernemingen (VBO) in 2017 [24]. Andere werkgeversorganisaties [25] zoals Beci (Brussel), Voka (Vlaanderen) en UWE (Wallonië) of bedrijfsfederaties zoals Agoria [26] zijn allemaal voorstander van een kilometerheffing en wijzen op de verkeersopstoppingen als een van de grootste problemen voor bedrijven. Om de voorgestelde kilometerheffing te rechtvaardigen, begint minister van Financiën Sven Gatz (Open-VLD) meteen uit te leggen dat "files volgens de OESO verantwoordelijk zijn voor een economisch verlies van 1 tot 2% van het bbp. Wat voor Brussel neerkomt op 850 miljoen tot 1,7 miljard euro" [27].

Iedereen is het erover eens dat er een oplossing moet worden gevonden voor de verkeersopstoppingen die Brussel verstikken. Maar niet met asociale belastingen die de werkende mensen doen betalen, en de superrijken en de multinationals ontzien.

Overigens was het hoofddoel van deze belasting overduidelijk nooit de verbetering van het milieu, zoals Inter-Environment Brussels laat zien [28]. De door de regering zelf aangestelde groep deskundigen beaamt trouwens dat de kilometerheffing het totale aantal voertuigen op de weg weinig zal doen verminderen, en het autoverkeer voornamelijk naar de periferie en naar andere tijdstippen zal worden verplaatst.
Maar meer in het algemeen is de kilometerheffing vooral bedoeld om de staatskas nieuwe inkomsten te bezorgen en tegelijk het bedrijfsleven te bevoordelen. Allemaal op de rug van de werkende mensen.

Dat is de grote hypocrisie van zo'n belasting: De regering doet het voorkomen alsof ze maatregelen neemt om het autogebruik terug te dringen, maar in werkelijkheid beoogt ze hiermee veel belastinggeld binnen te rijven. De regering heeft overigens, vanuit het oogpunt van de begroting, geen enkel belang bij een vermindering van het autogebruik. Dat wordt duidelijk nu het plan voor een kilometerheffing wordt uitgesteld. Bij gebrek aan de verwachte inkomsten uit de kilometerheffing zal de regering nieuwe bezuinigingsmaatregelen opleggen: in 2022 zal 350 miljoen minder worden geïnvesteerd in mobiliteit en huisvesting dan gepland! Deze bezuinigingskuur komt vooral door het uitblijven van de 250 miljoen jaarlijkse inkomsten waarop de Brusselse regering gerekend had met de kilometerheffing [29].

Ons sociaal en ecologisch alternatief

Youssef Handichi, Brussels volksvertegenwoordiger benadrukt: "Mensen vragen om milieuvriendelijke oplossingen. Maar niet met onrechtvaardige taksen. We moeten investeren in efficiënt en toegankelijk openbaar vervoer. Een alternatief om Brussel te ontlasten en de vervuiling te verminderen is mogelijk en noodzakelijk, zonder de werkende mensen te laten betalen." Youssef Handichi voegt hieraan toe: "Gratis openbaar vervoer is zowel een sociale als een ecologische maatregel. Ga maar kijken in Duinkerken of Calais: deze steden bieden gebruikers gratis vervoer aan en de daaruit voortvloeiende modal shift is aanzienlijk. In Duinkerken gebeuren voortaan 24% van de autoritten met de bus!"
In Brussel heeft de PVDA een studie verricht naar de financiering van gratis MIVB-diensten, gebaseerd op het Franse model dat de werkgevers laat bijdragen via een forfaitair bedrag voor het woon-werkverkeer. Youssef Handichi legt uit: "In Brussel zou de MIVB van de ene dag op de andere gratis kunnen worden als aan bedrijven met meer dan 20 werknemers gevraagd werd 400 euro per jaar per werknemer te betalen. Een tarief dat lager uitvalt dan het huidige abonnement, dat reeds grotendeels door de werkgevers wordt betaald."
Youssef Handichi besluit: "Gratis reizen betekent ook een gezelliger vervoer, met minder overlast, een einde aan de poortjes en controles die ten koste gaan van de zwakste gebruikers. Maar let op, voor ons, net als in Duinkerken, moet gratis vervoer ook gepaard gaan met nieuwe investeringen om het netwerk te versterken, om nieuwe gebruikers op te nemen en echt een ecologische weg in te slaan. Wij hopen dat de verklaringen van de socialisten in daden worden omgezet."
Raoul Hedebouw, nationaal woordvoerder van de PVDA, voegt daaraan toe: "Wij streven naar een vermindering van het autoverkeer met 20 tot 30% tegen het einde van de legislatuur, en zelfs meer op lange termijn. Met ons plan, dat nog vier andere maatregelen voorziet [31], stellen we zowel sociale als duurzame alternatieven voor de Brusselaars en pendelaars voor, zonder asociale belastingen op te leggen."

  1. Een ambitieus investeringsplan voor de spoorwegen, met prioriteit voor het GEN en gratis parkings rond de stations. Met als doel om het treingebruik in het hele land te verdubbelen.
  2. Vier Brusselse openbaarvervoermaatschappijen (MIVB-NBMS-De Lijn-TEC) in één mobiliteitsplan. Ervoor zorgen dat een ticket of abonnement gekocht bij een van deze maatschappijen toegang geeft tot alle vervoersdiensten in Brussel en omstreken.
  3. Collectieve oplossingen voor schoolvervoer. Vandaag gebeurt in Brussel 40% van het vervoer naar school met de auto. Er zijn collectieve en omkaderde alternatieven nodig voor degenen die te voet, met de fiets of met het openbaar vervoer naar school gaan.
  4. 15 nieuwe snelle lijnen voor bus en tram naar de Brusselse rand, bovenop het GEN-netwerk. In plaats van te investeren in de verbreding van de ring, moeten de gebieden rond Brussel die niet op het openbaar vervoer zijn aangesloten, hierop aangesloten worden.

"Uiteraard is daarvoor een interfederale aanpak en samenwerking nodig," verklaart Raoul Hedebouw. "Maar er is geen andere oplossing als we de mobiliteit willen verbeteren. Het wordt tijd dat de regeringen van dit land samenwerken in plaats van elkaar stokken in de wielen te steken. Als het aan ons lag, zou er in België trouwens maar één minister van mobiliteit zijn."

[1] https://www.solidaire.org/articles/youssef-handichi-ptb-un-grand-absent-dans-les-projets-de-pascal-smet-le-transport-public

[2] https://lacapitale.sudinfo.be/380192/article/2019-04-26/les-10-dossiers-qui-feront-la-campagne-electorale-bruxelles

[3] https://www.lesoir.be/244422/article/2019-08-28/cacophonie-mr-cdh-defi-et-ptb-repondent-groen-sur-la-taxe-kilometrique-bruxelles

[4] Françoise De Smedt, in het Brussels Parlement, oktober 2020: https://www.facebook.com/watch/?v=684837232168589, Francis Dagrin, in het Brussels Parlement, oktober 2020: https://www.facebook.com/watch/?v=382151406479525, Maria Vindevoghel, in het Federaal Parlement, oktober 2020: https://www.facebook.com/53838654385/posts/10159333923784386et december 2020: https://www.facebook.com/ptbbelgique/videos/3394392853991501/, Youssef Handichi, in het Brussels Parlement, december 2020: https://www.ptb.be/la_taxe_kilom_trique_va_piller_les_travailleurs, Youssef Handichi, in het Brussels Parlement, december 2020: https://www.facebook.com/watch/?v=2151146588352931, Antoine Herman, in het Waals Parlement, januari 2021 : https://www.facebook.com/watch/?v=500272684677143

[5] Anderlecht: https://www.facebook.com/giovanni.bordonaro.3/posts/10158788879794544, Brussel-Stad: https://plus.lesoir.be/351153/article/2021-01-25/la-ville-de-bruxelles-soutient-la-taxe-kilometrique-du-gouvernement-vervoort, Vorst: https://lacapitale.sudinfo.be/733914/article/2021-01-26/forest-le-ptb-demande-la-commune-de-se-positionner-contre-la-taxe-kilometrique, Schaarbeek: https://www.lamanchette.be/main/taxe-kilometrique-le-ps-de-schaerbeek-dit-non-a-une-taxe-antisociale/
[6] "Pourquoi une taxe kilométrique à Bruxelles est injuste, antisociale et peu efficace", september 2019 https://regiondebruxelles.ptb.be/pourquoi_une_taxe_kilom_trique_bruxelles_est_injuste_antisociale_et_peu_efficace, "Un péage urbain à Bruxelles serait antisocial et peu efficace", februari 2020 https://www.ptb.be/_le_p_age_bruxelles_serait_antisocial_et_peu_efficace,"6 redenen waarom de Brusselse kilometertaks antisociaal en weinig efficiënt is", december 2020 https://www.pvda.be/6_redenen_waarom_de_brusselse_kilometertaks_antisociaal_en_weinig_effici_nt_is
[7] Youssef Handichi, september 2019: https://www.facebook.com/youssef.handichi.5/videos/1290017341170748"Pourquoi la taxe kilométrique est une mauvaise idée ?", december 2020 : https://www.facebook.com/watch/?v=292812458824759, Raoul Hedebouw "Taxe kilométrique : le PS doit arrêter de se moquer des gens", januari 2021: https://www.facebook.com/watch/?v=149533790300585

[8] https://lacapitale.sudinfo.be/677196/article/2020-10-28/le-ps-bruxellois-soppose-la-taxe-kilometrique

[9] https://www.pvda.be/de_pvda_lanceert_haar_campagne_op_het_terrein_tegen_de_kilometertaks_we_gaan_door_tot_ze_wordt_ingetrokkenhttps://www.facebook.com/permalink.php?story_fbid=685694298784052&id=288654088488077https://www.facebook.com/PtbIxellesPvdaElsene/posts/2649897858468840

[10]https://www.pvda.be/stop_kilometertaks_brussel

[11] https://plus.lesoir.be/343700/article/2020-12-15/ahmed-laaouej-ps-sur-la-taxe-kilometrique-bruxelloise-nous-ne-voterons-pas-une
[12] https://www.lesoir.be/347921/article/2021-01-09/paul-magnette-la-taxe-au-kilometre-bruxelles-pas-avant-2024

[13] https://bx1.be/categories/news/taxe-kilometrique-les-declarations-de-magnette-font-reagir-a-bruxelles/
[14] https://fb.watch/8cmCVHIfBy/
[15] https://bx1.be/categories/news/les-defis-de-rudi-vervoort-smartmove-avant-2024-ce-sera-difficile/
[16] https://www.tijd.be/content/tijd/nl/mme-articles/10/32/80/48/10328048
[17] https://www.dhnet.be/regions/bruxelles/taxe-kilometrique-a-bruxelles-elke-van-den-brandt-n-ose-plus-donner-une-date-612d02697b50a601fe6f7be2
[18] https://www.lesoir.be/249228/article/2019-09-23/henry-ecolo-sur-une-taxe-kilometrique-wallonne-il-ny-aura-pas-de-passage-en
[19] https://www.lecho.be/economie-politique/belgique/bruxelles/pourquoi-le-ps-avance-a-reculons-sur-le-projet-de-taxe-kilometrique/10276516.html
[20] https://www.dhnet.be/regions/bruxelles/bruxelles-mobilite/bruxelles-investit-deja-des-millions-dans-les-cameras-pour-le-peage-urbain-613b186c9978e2642ad8f5ad
[21] https://www.laligue.be/association/analyse/smart-move
[22] De MR is van oudsher voorstander van de invoering van een kilometerheffing in Brussel. De MR wijzigt haar standpunt alleen voor de verkiezingen van 2014 (http://www.cjg.be/wp-cont/uploads/2014/01/2015-05-AdSM-La-taxe-kilometrique.pdf) maar bevestigt in 2017 opnieuw dat ze voorstander is van een kilometertaks (https://www.7sur7.be/belgique/taxer-la-voiture-au-kilometre-une-bonne-idee~ad529ce2/
[23] De NVA is voorstander van de kilometerheffing in zowel Brussel als Antwerpen (https://www.7sur7.be/belgique/taxer-la-voiture-au-kilometre-une-bonne-idee~ad529ce2/) Maar de NVA verandert vlak voor de verkiezingen van 2019 van standpunt, vanwege een "gebrek aan politiek draagvlak" (https://www.hln.be/binnenland/brusselse-stadstol-splijt-open-vld-in-twee-vlaamse-liberalen-boos-op-gewestcollega-s~a8e9e062/
[24] https://www.7sur7.be/belgique/taxer-la-voiture-au-kilometre-une-bonne-idee~ad529ce2/
[25] https://www.dhnet.be/regions/bruxelles/peage-urbain-les-organisations-patronales-deplorent-que-bruxelles-fasse-cavalier-seul-5fc8f8e5d8ad5874796a7fdd
[26] https://www.agoria.be/fr/Peage-urbain-ou-taxe-au-kilometre
[27] https://plus.lesoir.be/341600/article/2020-12-03/bruxelles-en-route-vers-la-taxe-kilometrique-un-plan-qui-ne-fait-pas-lunanimite
[28] https://ieb.be/Les-enjeux-de-la-tarification-kilometrique-intelligente-Smart-Move-45727?suivi=2021-01-27&noix=45727
[29] https://bx1.be/categories/news/sven-gatz-open-vld-nous-devons-atteindre-lequilibre-budgetaire-pour-2024/
[30] https://regiondebruxelles.ptb.be/etude_face_l_urgence_climatique_les_transports_en_commun_gratuits_sont_une_n_cessit
[31] https://www.pvda.be/vlotter_verkeer_en_minder_vervuiling_in_brussel_zonder_kilometertaks_het_alternatief_van_de_pvda