De vijf betonbaronnen die de huizenprijzen in Brussel opdrijven (en hoe we van ze afkomen)

7 juni 2024

De zware wooncrisis die we meemaken is veroorzaakt door de betonbaronnen die het huisvestingsbeleid in Brussel dicteren. Ze zijn betrokken bij alle grote projecten die de stad vormgeven. In dit dossier heeft de studiedienst van de PVDA onderzoek gedaan naar de vijf grootste betonbaronnen van de hoofdstad.

Brussel beleeft een ongekende wooncrisis. Een derde van de bevolking woont in een overvolle of ongezonde woning, 50.000 gezinnen wachten op sociale huisvesting en de helft van de bevolking voldoet aan de voorwaarden om hiervoor in aanmerking te komen. Ondertussen blijven de huur- en koopprijzen stijgen.

Hoe zijn we in deze situatie terechtgekomen? Omdat de betonbaronnen het huisvestingsbeleid in Brussel dicteren. Deze particuliere bouw- en vastgoedgiganten zijn betrokken bij elk groot project en laten hun eigenbelang gelden bij het vormgeven van de stad: zoveel mogelijk winst maken door de prijs van huizen en grote openbare werken op te drijven.

In dit dossier heeft de studiedienst van de PVDA onderzoek gedaan naar de vijf grootste betonbaronnen: wie zijn de steenrijke families die achter deze bedrijven schuilen? Wat zijn hun banden met Brusselse politici? Hoe laten zij hun eigenbelang gelden bij het vormgeven van de stad? En hoe kunnen we met hen breken, het huisvestingsbeleid weer in eigen handen nemen en een stad bouwen die voldoet aan de behoeften van haar inwoners?

Wie zijn de betonbaronnen?

Immobel, Besix, Atenor ... Achter elk groot project, of het nu gaat om de bouw van woningen, kantoren, winkels, een museum of een metrolijn, vind je dezelfde namen. Die van een handvol particuliere reuzen.

Maar wat doen deze betonreuzen precies?

De projectontwikkelaar is verantwoordelijk voor het aansturen van de vastgoedproductie en de marketing ervan. Hij leidt het project. Hij verwerft het gebouw of de grond, verkrijgt de nodige administratieve vergunningen en brengt vervolgens de bedrijven en arbeiders samen die verantwoordelijk zijn voor de bouw. Als het werk klaar is, brengt de ontwikkelaar het op de markt: het gebouw wordt verkocht of verhuurd.

Het bouw- of ingenieursbedrijf komt alleen tussen op de werf en neemt ofwel het volledige productieproces voor zijn rekening (fundering, ruwbouw, elektriciteit, isolatie, loodgieterij enz.), waarbij het bepaalde zaken kan uitbesteden (onderaanneming), of is specialist in bepaalde technieken: complexe funderingen, metalen constructies, hoogbouw ...

De vermogensbeheerder is betrokken aan het einde van het project, wanneer het pand op de markt wordt gebracht. Deze verhuurt en beheert gebouwen (kantoren, winkels, woningen).

Deze indeling is nuttig om te begrijpen hoe de sector in elkaar zit, maar in de praktijk integreren veel reuzen al deze activiteiten.

We noemen ze de betonbaronnen. Dit komt omdat de eigenaars of meerderheidsaandeelhouders van deze bedrijven steeds grote Belgische vermogens zijn. Deze betonbaronnen hebben een gezicht en een naam, en ze wonen niet in Dubai of New York, maar in België. Voor deze rijke individuen is beton een goede plek om hun miljoenen te investeren. Vastgoed is een veilige optie, veel minder riskant dan bijvoorbeeld de aandelenmarkt. Bovendien is het een belegging die veel geld kan opleveren door de gebouwen te verhuren of te verkopen.

De belangrijkste vastgoedspelers in Brussel en hun eigenaars

Naam	Bedrijfsactiviteit	Eigenaar of grootste aandeelhouder	Vermogen in miljoenen euro	Positie op de ranglijst van rijkste Belgen
Besix	Vastgoedontwikkeling, bouw en vermogensbeheer	Familie Beerlandt Familie Delens	129 35	192 534
Immobel	Vastgoedontwikkeling en vermogensbeheer	Familie Galle	253	113
CFE-BPC-BPI Nextensa	Vastgoedontwikkeling, vermogensbeheer en bouw	Familie Bertrand	1773	21
Atenor	Vastgoedontwikkeling	Familie Donck Familie Vastapane Familie Vlerick	92 71 181	260 320 150
Blaton	Bouw	Familie Blaton	54	399

Bron: de rijkste belgen (https://derijkstebelgen.be/)

De betonbaronnen hebben het voor het zeggen in Brussel

Deze betonbaronnen verdelen de belangrijkste werven van Brussel onder elkaar en werken zelfs samen op verschillende ervan.

Besix is bijvoorbeeld betrokken bij de bouw van metro 3 en de renovatie van de Annie Cordytunnel met Jan De Nul. Maar ook bij de bouw van de nieuwe hoofdzetel van de NMBS aan het Zuidstation met Immobel en BPI. Het bedrijf zit ook achter het 'Neo'-project, een nieuw winkel- en congrescentrum op de Heizel met BPC. Met diezelfde partner heeft het het winkelcentrum Docks Bruxsel bij de Van Praet-brug gebouwd.

Naast de NMBS-hoofdzetel is Immobel betrokken bij de verbouwing van kantoren tot luxewoningen in de wijk Wet, bij het Key West-project (luxe lofts langs het kanaal in Anderlecht), en bij de bouw van nieuwe prestigieuze woningen, kantoren en winkels op het De Brouckèreplein (project Brouck'r), op de Zavel (project Lebeau) en in Elsene (project Ernest). En tot slot het project Universalis Park, luxewoningen op de campus Oefenplein in Elsene.

CFE-BPC-BPI en Nextensa, beide eigendom van de holding Ackermans & Van Haaren, zijn betrokken bij de herontwikkeling van Thurn en Taxis en het omliggende gebied. Nextensa is verantwoordelijk voor de ontwikkeling van de hele nieuwe wijk: bouw van luxewoningen, renovatie en verhuur van de prestigieuze gebouwen van het voormalige goederenstation, bouw en verhuur van de nieuwe gebouwen van de Vlaamse administratie. BPC is dan weer verantwoordelijk voor de bouw van het toekomstige museum 'Kanal' voor moderne kunst, aan de overkant van de weg. BPI is ook betrokken bij de projecten Brouck'r, Key West en Ernest met Immobel.

Tot slot zit Aternor achter de UpSite-toren langs het kanaal en 'the One' in de Wetstraat, evenals achter het Move'hub-project bij het Zuidstation. En zo kunnen we nog wel even doorgaan.

Projecten van grote particuliere ontwikkelaars

Naam	Grote projecten
Besix	Winkelcentrum en nieuwe wijk Neo (Heizel) Nieuwe NMBS-hoofdzetel bij Zuidstation Bouw van metro 3 Renovatie van de Annie Cordytunnel
Immobel	Nieuwe NMBS-hoofdzetel bij Zuidstation Key West-project: luxewoningen langs het kanaal in Anderlecht Projecten Ernest, Lebeau Brouck'r: luxewoningen en winkels in het stadscentrum
CFE-BPC-BPI Nextensa	Nieuwe NMBS-hoofdzetel bij Zuidstation Nieuw museum Kanal Erasmus Gardens: nieuwe wijk in Anderlecht Nieuwe wijk " Tour & Taxis »
Atenor	"Up Site" -toren langs het kanaal "The One" -toren in de wijk LoiCityDox: luxeappartementen langs het kanaal in Anderlecht Move'hub-project: kantoren en woningen bij het Zuidstation.
Blaton	Nieuwe wijk Heliport in de Noordwijk

Bron: websites van de bedrijven

De betonbaronnen maken (en veranderen) de wet

Waarom noemen we al deze bouwprojecten? Voor elk van hen is een speciale aanpassing van de stedenbouwkundige voorschriften vereist. Ze worden soms zelfs al gebouwd ondanks het feit dat ze niet voldoen aan de regels, wat zonder gevolgen blijft voor de ontwikkelaars. Zo zijn er de Richtplannen van aanleg (RPA's) voor Zuid, Wet, Heizel en Ninoofsepoort¹. En het "Kanaalplan", dat de bouw van luxewoontorens langs het kanaal van het noorden naar het zuiden van het Gewest toestaat, maar geen enkele verplichting oplegt voor sociale woningen. En er zijn vergunningen verleend voor de projecten Ernest, Brouck'r, Lebeau en Key West en voor de nieuwe hoofdzetel van de NMBS, ondanks protesten van omwonenden.

Wat is een Richtplan van aanleg?

De Richtplannen van aanleg (RPA's) zijn uitzonderingen die in veel Brusselse wijken worden toegepast. In theorie dienen ze om de toekomst van een wijk helemaal opnieuw te definiëren, wat betekent dat bestaande regels moeten worden herzien.

In de praktijk worden deze RPA's voornamelijk gebruikt om de ontwikkeling van particulier vastgoed te vergemakkelijken. Zo zijn de toegestane afmetingen van gebouwen gewijzigd om het project van de Besix-toren aan de Ninoofsepoort en de bouw van de nieuwe NMBS-hoofdzetel en andere torens rond het Zuidstation toe te laten, evenals het project Neo op de Heizel. Deze RPA's maakten het aanvankelijk echter niet mogelijk om de bouw van sociale woningen op te leggen aan diezelfde ontwikkelaars ...

Verenigingen hebben zich daarom verzet tegen deze uitzonderingsregels. Ze hebben een aantal overwinningen behaald, zoals het blokkeren van de RPA's Ninoofsepoort, Zuidstation en Neo. Ze hebben ook bewezen dat het juridisch mogelijk is om een minimumdrempel van sociale woningen op te leggen in RPA's. Iets wat de Brusselse regering betwistte om te voorkomen dat ze ontwikkelaars hiertoe moesten verplichten².

Maar de strijd gaat door, want de ontwikkelaars zetten hun projecten voort en krijgen de nodige vergunningen. Een voorbeeld van deze logica die winst boven stedelijke democratie stelt: zelfs zonder het RPA Zuid hebben Atenor en BPI net een gunstig advies gekregen van de overheid voor hun particulier kantoor- en wooncomplex "Move'hub" naast het Zuidstation. Met dit project wordt een van de laatste vrije stukken onbebouwde grond in de wijk volgebouwd. Bovendien is het in strijd met de geldende stedenbouwkundige voorschriften. Het positieve advies van de overheid wordt gerechtvaardigd door "de noodzaak voor de ontwikkelaar om een financieel evenwicht te bereiken".

Om zichzelf te kunnen verrijken hebben de betonbaronnen de welwillendheid, of zelfs de medeplichtigheid, van de overheid nodig. Zo wordt het voor hen gemakkelijker om vergunningen te krijgen, om hoger en groter te bouwen, en om prestigeprojecten en luxe woningen te bouwen waar dit voorheen niet mogelijk was. En bovenal worden hun niet te veel beperkingen opgelegd, zoals de verplichte bouw van sociale woningen en openbare voorzieningen.

Waarom laten we de betonbaronnen de ruimtelijke ordening in de hoofdstad dicteren ? Ten eerste omdat de traditionele partijen koppig blijven geloven dat alleen particuliere projectontwikkelaars in staat zijn om op grote schaal huizen te bouwen, dat alleen particuliere bouwgiganten een groot infrastructuurproject tot een goed einde kunnen brengen. Hoe zorgt het huidige beleid voor de bouw van nieuwe wijken? Door openbare grond aan de privésector te verkopen en de stedenbouwkundige voorschriften aan te passen om projectontwikkelaars aan te trekken. Wie laat de regering de leiding nemen over het renoveren van wegtunnels, het al dan niet aanleggen van een metro en het bepalen van de bouwkosten? De particuliere bouwreuzen. Waar gaan de Brusselse overheden naartoe om hun visie op de stad te presenteren? De grote beurzen voor particuliere vastgoedontwikkeling, zoals Realty in Brussel en Mipim in Cannes, waar ze op kosten van de belastingbetaler stands inrichten om ontwikkelaars te ontmoeten en aan te trekken. De betonbaronnen bepalen de regels. En om dit te bereiken onderhouden ze nauwe banden met de grote politieke families.

De banden tussen Brusselse politici en betonbaronnen en de gevolgen hiervan

Er bestaan veel innige banden tussen betonbaronnen en Brusselse politici.

Er zijn directe links, zoals die van de familie Bertrand³. Deze familie is zowel aanwezig in de politiek via Alexia Bertrand, uittredend staatssecretaris voor Begroting en 4e op de Brusselse MR-lijst voor de federale verkiezingen, als aan het hoofd van de holding Ackermans & Van Haaren, actief in Brussels vastgoed via Nextensa en CFE-BPC-BPI. Alexia Bertrand was zelfs bestuurder van deze holding tot 2022. Dit wijst op mogelijke belangenverstrengeling, iets wat meermaals aan de orde is gesteld, met name in verband met de verbouwing van de site Tour & Taxis, het vlaggenschipproject van de holding in Brussel: de openbare grond werd verkocht voor een lage prijs, 30 miljoen euro, terwijl de marktwaarde van de wijk nu wordt geschat op 1 miljard euro⁴; de verplichting om sociale woningen te bouwen werd geschrapt⁵; ook geen verplichting om openbare voorzieningen aan te leggen.

Maar er zijn ook veel indirecte verbanden: politici en zakenmensen ontmoeten elkaar achter gesloten deuren in raden van bestuur. Philippe Close zetelt bijvoorbeeld in de raad van bestuur van Royal Sporting Club Anderlecht, waar hij in contact kon komen met de familie Beerlandt, de hoofdaandeelhouder van Besix⁶. Michèle Sioen, voormalig voorzitster van het Verbond van Belgische Ondernemingen, bestuurslid bij Immobel en echtgenote van Marnix Galle, CEO van de groep en grootste aandeelhouder, zetelt ook in de raad van bestuur van d'Ieteren, waarvan Axel Miller, voormalig CEO en huidig kabinetschef van MR-voorzitter Georges-Louis Bouchez, de voorzitter is.

Deze banden worden nog problematischer wanneer politici zich aansluiten bij lobby's voor particuliere vastgoedontwikkeling. Verschillende betonbaronnen zijn bijvoorbeeld lid van het Urban Land Institute (ULI)⁷, een internationale lobby voor vastgoedontwikkeling. De Belgisch-Luxemburgse afdeling van de ULI werd voorgezeten door Marnix Galle⁸ tot 2018, toen hij de leiding van de Europese afdeling overnam en werd vervangen door vertegenwoordigers van Nextensa (Ackermans & Van Haaren). De lobby nodigt invloedrijke leden van de Brusselse administratie uit om naast projectontwikkelaars en vertegenwoordigers van de grote banken te komen zitten. Leden van het Belgisch-Luxemburgse ULI comité zijn⁹ :

- Benjamin Cadranel (PS), voormalig kabinetschef van Charles Picqué toen hij minister-president van het Brussels Gewest was en huidig directeur van CityDev, de instantie die verantwoordelijk is voor het beheer van openbare industrieterreinen en de bouw van woningen voor middeninkomens;

- Gilles Delforge (PS), voormalig kabinetschef van Freddy Thielemans (voormalig PS-burgemeester van Brussel en huidig voorzitter van de Maatschappij voor Stedelijke Inrichting (MSI), de instantie die verantwoordelijk is voor het opkopen van grond om vastgoedprojecten te ontwikkelen;

- Jean-Michel Mary, hoofd public relations bij de MIVB en voormalig kabinetschef van Didier Gosuin (DéFi).

Het omgekeerde is ook waar: betonbaronnen worden uitgenodigd voor bestuursraden van openbare voorzieningen. Een voorbeeld is het museum Kanal. In dit project wordt de voormalige Citroën-garage langs het kanaal tegenover Thurn en Taxis omgebouwd tot een museum voor moderne kunst. Met 100% gewestelijke overheidsfinanciering. De directeur van de stichting achter deze metamorfose is Yves Goldstein¹⁰, voormalig kabinetschef van minister-president Rudy Vervoort (PS). Michèle Sioen is benoemd tot voorzitter van de raad van bestuur van de stichting¹¹.

Waarom zijn er zo veel banden tussen de grote politieke families in Brussel - in de eerste plaats PS, MR en Vooruit - en de betonbaronnen? Wat bespreken ze samen? Welk belang hebben de betonbaronnen en politici erbij om elkaar uit te nodigen in hun structuren? Wat zijn de gevolgen van deze innige banden?

Ten eerste versterken deze regelmatige uitwisselingen een gedeelde visie op de ontwikkeling van de stad. "We moeten de afgifte van vergunningen versnellen en het aantal beroepen tegen bouwprojecten beperken", zegt Philippe Close, burgemeester van de Stad Brussel (PS)¹², waarmee hij een belangrijke eis van projectontwikkelaars herhaalt. Pascal Smet (Vooruit), voormalig Brussels staatssecretaris voor Stedenbouw, legde uit dat hij de vergunning voor metro 3 net voor de verkiezingen had afgegeven om te voorkomen het project zou worden ingetrokken in geval van een politieke ommezwaai. "Soms moet je mensen geluk kunnen opdringen" zegt hij op Mipim, 's werelds grootste beurs voor vastgoedontwikkeling in Cannes¹³. Als blijk dat afwijkende meningen niet welkom zijn, hebben de Brusselse Gewestregering en haar voormalige staatssecretaris Pascal Smet de subsidies aan Inter-Environnement Bruxelles, het platform van de Brusselse buurtcomités, verlaagd, ondanks de oproep van de vakbonden en verenigingen om het democratisch debat te beschermen¹⁴. Op de Brusselse vastgoedbeurs "Realty" in 2022 stelde Nawal Ben Hamou, staatssecretaris voor Huisvesting (PS), voor om de overlegcommissies af te schaffen. Dit zijn openbare debatten die worden gehouden voordat vergunningen worden afgegeven voor grote vastgoedprojecten, waar privéontwikkelaars van af willen¹⁵.

Ten tweede maken deze regelmatige discussies het ongetwijfeld gemakkelijker om vrijstellingen te krijgen voor de projecten van de betonbaronnen en waarschijnlijk ook om bepaalde kwesties door de vingers te zien. Zo is het budget voor het toekomstige Kanal-museum de pan uit gerezen: het bedraagt nu meer dan 400 miljoen euro¹⁶, terwijl het oorspronkelijk geraamd was op 150 miljoen euro¹⁷. Toch gaat alles door alsof er niets gebeurd is en betaalt het Gewest de rekening zonder te morren. Dit terwijl het om een bedrag gaat dat vergelijkbaar is met dat van het stationsschandaal in Bergen. Dit project, dat een ramp is voor de gewestelijke financiën, is echter zeer interessant voor de AvH-holding, aangezien haar dochteronderneming CFE verantwoordelijk is voor de werken. Bovendien wordt het museum, nog voor de opening, al gebruikt in de marketing van de vastgoedprojecten van Tour & Taxis om de wijk op de kaart te zetten¹⁸.

Nog een pittig detail: Marnix Galle en Michèle Sioen genieten het voorrecht om als enige Belgen buiten de koninklijke familie toegang te hebben tot het koninklijk domein van Laken, want zij huren het Kasteel van Stuyvenberg, de voormalige residentie van koningin Fabiola¹⁹. Hebben de vele politieke banden van het koppel deze verhuur vergemakkelijkt? Wie zal het zeggen.

De betonbaronnen drijven de huizenprijzen op

"Laat particuliere ontwikkelaars bouwen om de wooncrisis aan te pakken". Dit idee wordt verdedigd door de traditionele partijen, van de PS tot Ecolo²⁰ en de MR, en niet te vergeten Défi en Les Engagés.

De grote particuliere ontwikkelaars zijn al volop aan het bouwen. Op tien jaar tijd zijn ze betrokken geweest bij de bouw van meer dan twaalfduizend woningen in de hoofdstad. Dit is bijna een derde van de totale oplevering van zo'n 40.000 eenheden²¹. Ter vergelijking: het aantal sociale woningen is in dezelfde periode met minder dan duizend eenheden toegenomen²². De echte ministers van huisvesting in Brussel zijn dus de betonbaronnen. Zij alleen al stampen tien keer meer particuliere woningen uit de grond dan de overheid aan sociale woningen weet te bouwen.

Naam	Aantal woningen opgeleverd of in aanbouw sinds 2015
Besix	3264
Immobel	3352
CFE-BPC-BPI	2380
Atenor	960
Nextensa	1465
Blaton	1345
Totale productie sinds 2015: 12 766 woningen

Bronnen: websites van de bedrijven

Brussel is een aantrekkelijke stad voor beleggers: de bevolking neemt toe, studenten zoeken een kot, maar ook internationale werknemers moeten gehuisvest worden. De Antwerpse ontwikkelaar Whitewood zegt bijvoorbeeld dat hij liever in Brussel investeert dan in zijn thuisstad, omdat de prijzen daar hoger liggen²³. De woningen die hij samen met Immobel bouwt aan het voetgangersgebied in het stadscentrum worden verkocht voor 6000 euro per vierkante meter. Dat is bijna 500 000 euro voor een appartement van 80 m². "Dit illustreert een tekort aan aanbod in het stadscentrum en zijn hernieuwde aantrekkingskracht", volgens Olivier Thiel, Head of Development voor Immobel²⁴. Zoals Immovlan²⁵ onlangs opmerkte, " verhogen stijgende huren het investeringsrendement ".

Het kompas van de betonbaronnen richt zich namelijk op winst. Ze bouwen niet op grond van collectieve noden en wat op lange termijn nuttig is, maar op basis van wat onmiddellijk en individueel het meest winstgevend is. Ze bouwen alleen om te voldoen aan een vraag die iets oplevert, met hoge huur- of koopprijzen. Ze produceren studentenhuisvesting, maar alleen dure privékoten; ze ontwikkelen rusthuizen, maar deze privécomplexen zijn onbetaalbaar voor mensen met een laag budget; ze bouwen woningen, maar tegen prijzen die de 50.000 huishoudens die wachten op sociale huisvesting niet kunnen ophoesten.

Door duizenden particuliere en dure woningen in de hoofdstad te doen verrijzen, verergeren ze de wooncrisis. Want deze nieuwe gebouwen drijven de prijzen op de gehele markt op. Als er een nieuwe prestigewijk wordt gebouwd zoals in Thurn en Taxis, of als er een luxetoren wordt gebouwd zoals de UpSite-toren langs het kanaal, waar een appartement met gemak enkele miljoenen euro's kost²⁶, drijft dit de prijzen in het algemeen op, omdat andere ontwikkelaars, aangetrokken door de potentiële winst, in de buurt willen investeren. Kijk maar naar de wildgroei aan projecten sindsdien: de verbouwing van het voormalige KBC-hoofdkantoor tot luxe woningen, de bouw van een rij lofts langs het kanaal tussen de UpSite-toren en het toekomstige Kanal-museum. Deze projecten strekken zich nu uit tot de Noordwijk, waar een groot aantal kantoren zal worden verbouwd.

"Luxe krijgt overal voet aan de grond"²⁷, kopte Le Soir in 2015 over het Brusselse vastgoed. Vandaag zien we de gevolgen hiervan. De prijzen zijn nog nooit zo hoog geweest en iedereen, van studenten en werknemers en hun gezinnen tot gepensioneerden, worstelt om een woning te vinden. Iedereen, behalve beleggers in luxevastgoed, want voor hen "is de crisis minder sterk voelbaar"²⁸.

De sleutels van de stad in handen van de privésector geven zal de huizenprijzen niet doen dalen. Integendeel, het tegenovergestelde is waar. De belastingbetalers en de inwoners van Brussel draaien hiervoor op. Zij betalen met hun huur, hun lening of hun belastingen voor onze stad die een speeltuin is geworden voor de grote projectontwikkelaars.

Laten we onze stad terugnemen van de projectontwikkelaars

We willen onze stad, haar toekomst en de toekomst van haar inwoners terugpakken van de betonbaronnen. Voor ons is dit een rode lijn als we deel willen uitmaken van een gewestelijke meerderheid na de verkiezingen²⁹.

Onze prioriteit is om de banden tussen de betonbaronnen en de overheid te verbreken. De huidige regering-Vervoort is er een van belangenconflicten, van het minister-presidentschap tot het Secretariaat voor Stedenbouw en de administratie. Dit pad willen wij niet bewandelen. We zullen niet langer toestaan dat volksvertegenwoordigers zetelen in lobby's of besturen die rechtstreeks verband houden met particuliere bouw of vastgoedontwikkeling, en vice versa. Overheidsdeelname aan particuliere vastgoedbeurzen mag niet langer worden gefinancierd.

Vervolgens willen we een drempel instellen van 30% sociale huisvesting in alle particuliere projecten van meer dan 2000 m². Als een dergelijke norm was opgelegd voor de 12 000 woningen die zijn opgeleverd of in aanbouw zijn en die we in dit dossier hebben opgesomd, zou de hoofdstad vandaag 4000 extra sociale woningen tellen.

We willen ook een einde maken aan de verkoop van gemeentelijke, gewestelijke en federale openbare grond in de hoofdstad. We hebben deze ruimte nodig om toekomstige wijken te bouwen die voldoen aan de behoeften van de Brusselaars. Met crèches, openbare parken en betaalbare huisvesting. Alles wat de betonbaronnen nalaten. We moeten democratisch beslissen waar behoefte aan is, en voorzieningen en huisvesting op die gronden vervolgens vanuit de overheid aansturen. Met dit model slaagt Wenen erin nieuwe wijken met betaalbare woningen te bouwen op voormalige braakliggende terreinen.

Om dit beleid succesvol uit te voeren, hebben we een sterk bestuur nodig dat de krachtsverhouding met de particuliere bouwgiganten in zijn voordeel kan laten werken. We willen het huisvestingsbeleid onderbrengen bij één gewestelijk bestuur, dat de huisvestingscrisis op heel het grondgebied moet aanpakken.

Als we dan toch onze toevlucht moeten nemen tot particuliere bedrijven om huisvesting en openbare voorzieningen te bouwen, willen we dat het projectbeheer openbaar is en dat de relatie met de particuliere sector gebaseerd is op nauwkeurige en transparante lastenboeken. We kunnen ons ook laten inspireren door het Parijse model: de Stad Parijs beschikt over een sterke overheidsinstantie die in staat is om haar eigen openbare huisvesting en infrastructuur aan te leggen. We zouden hetzelfde kunnen doen door de bevoegdheden op het gebied van openbare werken die nu verspreid zijn over gemeenten en gewesten geleidelijk samen te brengen. Dat betekent een gewestelijke overheidsinstantie oprichten, die de bouwterreinen in handen kan nemen en de particuliere sector kan vervangen als die weigert de democratisch vastgestelde voorwaarden voor de woningbouw in Brussel te aanvaarden.

Voetnoten

1 https://www.baslespad.brussels/missions
2 https://www.arau.org/fr/charges-durbanisme-pas-damelioration-en-vue/
3 https://www.pvda.be/nieuws/alexia-bertrand-de-tot-kunst-verheven-belangenvermenging
4 https://www.ieb.be/Tour-et-Taxis-la-ville-passera-t-elle-en-force
5 https://www.rtbf.be/article/pas-de-logement-social-sur-le-nouveau-site-de-tour-taxis-pour-le-ptb-c-est-le-hold-up-du-siecle-9986237
6 https://press.rsca.be/raad-van-bestuur-rsc-anderlecht-verwelkomt-nieuwe-bestuurders
7 https://belgium.uli.org/about/our-leaders/
8 https://www.ieb.be/Immobel-BPI-Deux-acteurs-majeurs
9 https://belgium.uli.org/about/our-leaders/
10 https://kanal.brussels/nl/over-ons/het-team
11 https://kanal.brussels/nl/over-ons/raad-van-bestuur
12 https://trends.levif.be/immo/philippe-close-les-recours-freinent-le-developpement-de-bruxelles/
13 https://www.rtbf.be/article/au-mipim-de-cannes-le-secretaire-d-etat-bruxellois-pascal-smet-veut-rendre-les-gens-heureux-malgre-eux-10955553
14 https://ieb.be/IMG/pdf/2021-07-01_selection_courriers_de_soutien_ieb.pdf en https://www.ieb.be/En-toute-opacite-le-jury-a-tranche-les-subsides-2022-en-urbanisme-pour-IEB-c
15 https://www.dhnet.be/regions/bruxelles/2022/09/21/la-secretaire-detat-bruxelloise-au-logement-nawal-ben-hamou-ps-veut-supprimer-les-commissions-de-concertation-4UUBZMKUXRAOZICOULWLTXQX5Y/
16 https://www.rtbf.be/article/le-futur-musee-kanal-coute-t-il-trop-cher-oui-pour-certains-partis-politiques-a-bruxelles-11283636
17 https://www.lecho.be/economie-politique/belgique/bruxelles/meme-en-vitesse-de-croisiere-kanal-coutera-tres-cher/10480814.html
18 https://www.rtbf.be/article/contre-la-gentrification-ou-lorsque-bruxelles-se-transforme-au-detriment-des-quartiers-populaires-10775915
19 https://www.lalibre.be/belgique/2017/09/28/le-chateau-du-stuyvenberg-sera-occupe-par-michele-sioen-et-marnix-galle-UVL4HWC6N5CUXDX46IAOK3RHJU/
20 Alain Maron (Ecolo, gewestelijk minister voor Milieu) zei onlangs nog "we hebben particuliere investeerders nodig" in een debat over de huisvestingscrisis: https://auvio.rtbf.be/media/declic-les-sequences-les-debats-politiques-3194212
21 https://perspective.brussels/sites/default/files/documents/perspective_-_observatoire_permis_logement_10_-_fr-nl_-_web.pdf
22 https://bisa.brussels/themas/ruimtelijke-ordening-en-vastgoed/sociale-woningen
23 https://www.lalibre.be/economie/entreprises-startup/2023/09/30/les-chantiers-bruxellois-du-promoteur-anversois-whitewood-le-prix-nest-plus-quun-element-de-la-prise-de-decision-JIVP3U3ZVVE5NIF2XAFOFM2LOQ/
24https://www.lecho.be/economie-politique/belgique/bruxelles/en-dix-ans-le-pietonnier-bruxellois-a-attire-les-investissements-annonces/10541836.html
25 https://immovlan.be/nl/article/64753/waarom-de-stijgende-huurprijzen-het-rendement-op-onroerend-goed-verhogen
26 https://www.lavenir.net/regions/bruxelles/bruxelles/2020/11/12/un-prix-qui-donne-le-vertige-pour-lappartement-le-plus-haut-de-belgique-4LJAZWHO2ZBLZFEU6Z3CPI74EY/
27 https://www.lesoir.be/art/1004526/article/economie/immo/2015-10-01/luxe-s-impose-desormais-partout
28 https://www.lesoir.be/506849/article/2023-04-12/immobilier-de-luxe-la-crise-se-fait-sentir-mais-moins-fortement
29 onze rode lijnen voor Brussel vind je hier: https://www.pvda.be/brussel