De veiligheidsproblemen op het openbaarvervoernet van de MIVB nemen toe. Aanvallen op personeel en/of passagiers, drugsgebruik ... De PVDA vindt het belangrijk dat er iets gedaan wordt om de reizigers gerust te stellen en hun vertrouwen in het openbaar vervoer te herstellen. Daarom dient de linkse partij in het Brussels Parlement een voorstel van resolutie in met 20 maatregelen.
De toename van armoede in Brussel en de impact ervan op het MIVB-net
De veiligheidsproblemen op het openbaarvervoernet van de Maatschappij voor Intercommunaal Vervoer te Brussel (MIVB) zijn vaak het onderwerp van artikels in de media en verklaringen van politieke partijen. Er zijn regelmatig meldingen van agressie tegen MIVB-personeel en/of passagiers, evenals terugkerende problemen van onbeleefdheid en druggebruik. Een aantal recente tragische incidenten heeft ook tot vermijdbare overlijdens geleid, zowel van mensen die zelf besloten om een einde aan hun leven te maken als van mensen die het slachtoffer werden van ongevallen met MIVB-infrastructuur.
De toenemende armoede onder de Brusselse bevolking, versneld door de opeenvolgende crisissen (covid, inflatie, oorlog) en de toename van de drugshandel vanuit de haven van Antwerpen, zijn twee factoren die leiden tot een zorgwekkende stijging van het druggebruik in de stations. Dit draagt uiteraard bij aan het onveiligheidsgevoel en verhoogt de kans op sterfgevallen in en rond het openbaarvervoernet.
Tegelijkertijd zorgen de explosieve toename van het aantal daklozen in de Brusselse straten en het chronische gebrek aan middelen om hen op te vangen er automatisch voor dat velen van hen hun toevlucht zoeken in metrostations om zich te beschermen tegen de kou, regen en wind, of gewoon om te proberen er een paar uur te slapen. Alleen al in 2023 waren er verschillende incidenten met stationsrolluiken waar daklozen voor sliepen, waarbij een dakloze het leven liet.
Stijging van het aantal incidenten op het MIVB-net
Het aantal aanvallen of incidenten op het net die media-aandacht krijgen, weerspiegelt maar gedeeltelijk de ernst van de situatie op het MIVB-net. Hieronder een niet-exhaustieve lijst van aanslagen en incidenten die zich alleen al sinds begin 2023 op het MIVB-net hebben voorgedaan:
Scroll omlaag door de lijst
- Een brandstichter stak een reclamebord in brand in het station Belgica; - Een trambestuurder op lijn 7 werd uitgescholden door passagiers vanwege schade aan zijn voertuig; - De ruit van een pendelbus op lijn 19 werd gebroken door een schot met een luchtdrukpistool; – Een trambestuurder werd verbaal en fysiek aangevallen door een persoon die in slaap was gevallen en die hij wakker had gemaakt bij het eindpunt van lijn 62; - De ruit van een metrotrein werd verbrijzeld door een projectiel in Heizel; - Een buschauffeur van Delta werd op lijn 71 fysiek aangevallen door een automobilist; - Een trambestuurster op lijn 3 werd aangevallen door een automobilist die zijn voertuig dwars op de sporen zette en op de voorruit van de tram klopte; - Een buschauffeur op lijn 80 werd het slachtoffer van projectielen die naar hem werden gegooid in Merode; - Een persoon gewapend met een mes werd onderschept aan het Rogierstation; - Een dwarsligger vloog in brand in de metro op station Heizel; - Een trambestuurder werd fysiek aangevallen op lijn 62; - Er gebeurde een ernstig ongeval bij station Hallepoort, waar een persoon gekneld raakte in het rolluik van het station; - Een buschauffeur werd aangevallen op weg naar zijn vervanger op lijn 95; - Iemand brak de ruit van een tram op lijn 7, waarbij de bestuurder gewond raakte in het gezicht; - Een passagier spuugde naar een trambestuurder op lijn 39; - Een buschauffeur op lijn 87 werd geraakt door projectielen, waardoor drie mensen in de bus gewond raakten; - Een persoon toonde een wapen op lijn 2/6 in het station Kunst-Wet; - Een buschauffeur op route 53 werd geraakt door een projectiel dat een ruit van het voertuig verbrijzelde; - Er gebeurde een ernstig ongeval in het station Naamsepoort, waar een persoon gekneld raakte en werd omhooggetild door het rolluik van het station toen het omhoog kwam; - Een taxibuschauffeur werd aangevallen door drie personen die niet blij waren dat ze werden opgehouden terwijl een kind met beperkte mobiliteit opstapte; - Een dwarsligger vloog in brand in station Simonis; - Een trambestuurder werd aangevallen door iemand die zijn bestuurdersraam op lijn 62 vernielde; - 2 veiligheidsagenten van het station waren vergiftigd na een brand bij Louise; - Een passagier werd aangevallen in een tram op lijn 51, overdekte stuk aan Brussel Zuid; - Iemand bedreigde kinderen verbaal aan het station van Brussel Centraal; - Een metrotrein werd ontzet in Brussel-West na brand; - Metrobestuurders werden uitgescholden op lijn 1; - Een brand verkoolde alle kabels onder een metrotrein bij Brussel-Zuid; - Een bestuurder werd aangevallen en gewond op lijn 51 door iemand die twee tramramen insloeg; - In de Hallepoort werd een medewerker aangevallen door een persoon onder invloed van drugs ; - Er was een zelfmoordpoging in het station Beurs, waardoor de bestuurster in shocktoestand raakte; - Een trambestuurder werd aangevallen en bespuugd bij station Churchill; - Een buschauffeur werd uitgescholden op lijn 66; - Het Schuman station werd op last van de politie ontruimd na een verdacht pakketje; - Een buschauffeur werd bespuugd op lijn 88 nadat een persoon te laat een halte had aangevraagd; - Er brak brand uit in het station van Simonis; - Een medewerker werd fysiek aangevallen op lijn 74; - Een buschauffeur werd fysiek aangevallen door een scooterrijder op lijn 63; - Er vond een ernstig ongeval plaats in metrostation Rogier, waarbij een derde persoon om het leven kwam nadat hij gekneld raakte in het rolluik; - Er brak brand uit op spoor 6 van de tramstelplaats in Molenbeek; - Er kwam rook uit een roltrap op station Kruidtuin; - Een trambestuurder werd fysiek aangevallen en bespuugd door een derde; - Een projectiel brak een ruit van de tram op lijn 3 in het station Horta; - Een persoon liet een mes zien op lijn 6 bij Clémenceau ; - Een veiligheidsagent van Real Time Service (RTS) raakte gewond tijdens een interventie; - Een trambestuurster werd beledigd door een derde persoon die op haar bestuurderscabine spuugde op lijn 82; - Het verkeer werd stilgelegd op metrolijn 5 nadat een persoon een nepwapen bij zich bleek te hebben; - Een medewerker werd uitgescholden in Brussel-West; - Een buschauffeur op lijn 29 werd fysiek aangevallen door een automobilist; - Na een vechtpartij op lijn 1 werd de metrobestuurder beledigd; - Iemand brak een ruit van de bus op lijn 58, waarbij een passagier gewond is geraakt; - Een MIVB-medewerker werd op lijn 37 fysiek aangevallen door een persoon op een scooter; - Een buschauffeur van Delta werd in zijn oog geschoten op lijn 71; - Het metronet werd ontregeld na een beschadigde tram tussen Clemenceau en het Zuidstation; Een stoeptegel werd tegen de voorruit van pendelbus 8 gegooid; - Een multimodale medewerker (AMM) agent werd op het station Hallepoort bedreigd door een persoon gewapend met een mes; - Twee trambestuurders werden aangevallen in de overdekte straat aan Brussel-Zuid; - Een buschauffeur werd bespuugd en fysiek aangevallen op lijn 27; - Een controleur van de Infrastructure Ticket Service (ITS) werd aangevallen en raakte gewond in Brussel-West; - Een buschauffeur werd met een mes bedreigd op lijn 46; - Een metrobestuurder werd het slachtoffer van een verbale aanval en een poging tot fysieke mishandeling op lijn 1-5 in Brussel-West; - Een ruit op lijn 87 werd gebroken door een gegooide straatsteen; - Twee buschauffeurs van Delta waren het slachtoffer van een scheldpartij en een poging tot fysieke mishandeling op lijnen 34 en 71; - Een trambestuurder werd fysiek aangevallen in het station Lemonnier; - Multimodale medewerkers werden door een derde aangevallen met een schroevendraaier in Verboeckhoven; - Een buschauffeur werd aangevallen op lijn 38; - Een metrobestuurster werd uitgescholden op lijn 1-5; - Zakkenrollers spoten ammoniak in een wagon om passagiers te beroven, van wie sommigen in het ziekenhuis moesten worden opgenomen; - Passagiers vielen elkaar aan met messen op het station van Clemenceau; – Een buschauffeur werd geslagen op lijn 46; – Twee controleurs werden aangevallen in Ribaucourt; - Een buschauffeur kreeg straatstenen naar zijn bus gegooid op route 87 in Simonis; - Twee trambestuurders werden aangevallen op lijn 37; - Er werden twee keer projectielen gegooid naar trams op lijn 7 tussen St-Lambert en Heizel; - Een buschauffeur raakte gewond toen er straatstenen naar zijn bus werden gegooid op lijn 48 bij Hallepoort; - Een trein was geblokkeerd in de tunnel tussen Houba-Brugmann en Heizel door schade; - Een projectiel raakte de 7 tram in Demolder; - Een controleur raakte gewond na een woordenwisseling tussen passagiers op station Clemenceau; - Een persoon in het bezit van een steekwapen kwam de sporen op in het station Brussel-Noord; - Een buschauffeur werd aangevallen op lijn 50; - Toegang 3 in het station van Ossegem werd gesloten na een steekincident; - Een buschauffeur werd aangevallen op lijn 29; - Twee ruiten van een tram op lijn 3, bij de halte Thomas, werden vernield door projectielen; - Een buschauffeur werd meerdere keren geslagen op lijn 90 en naar het ziekenhuis gebracht; - Er werden projectielen gegooid naar een tram op lijn 7 ter hoogte van de Lambermontlaan; - Er brak een gevecht uit tussen derden aan boord van tram T3 op station De Brouckere; - Er werden projectielen gegooid naar buslijn 46 bij de halte Zespenningen; - Een passagier werd aangevallen op lijn 1 in Roodebeek ; - Er werden projectielen gegooid naar de tram op tramlijn 7 ter hoogte van de haltes Paul Brien en Dockx; - Een trambestuurder werd fysiek aangevallen bij het eindpunt Esplanade; - Een passagier werd in de metro aangevallen wegens zijn gouden kettingen; - Een controleur raakte gewond door een derde partij en werd naar het ziekenhuis gebracht; - De haltes Fonson, Da Vinci, Lekaerts en Hoedemaekers werden vernield; - Een man werd gearresteerd voor masturberen in het bijzijn van minderjarigen aan de halte Beek-Ruisseau in Wezembeek-Oppem ; - Een trambestuurder werd fysiek aangevallen op lijn 55; - In metrostation Ossegem vond een gewelddadige handtassenroof plaats; - Een dwarsligger vloog in brand op het Centraal Station; - een tram op lijn 7 was het doelwit van projectielen ...
Zoals bovenstaande lijst aantoont, beperken de incidenten zich niet tot één bepaald station of is het niet één bepaalde lijn die een bron van problemen zou zijn. De vermelde incidenten bestrijken het hele netwerk en grondgebied van het Brussels Gewest. Opvallend is ook het hoge aantal. En dat aantal stijgt ook al enkele jaren. In 2022 werden minstens 148 personeelsleden van de MIVB en 751 passagiers het slachtoffer van agressie.
Politieke keuzes die dingen erger maken
De ernst van de situatie en de verslechtering ervan zijn niet zonder politieke oorzaken: ze zijn het resultaat van politieke beslissingen van opeenvolgende Brusselse regeringen. De voorbije 15 jaar hebben het Brussels Gewest en het management van de MIVB een aantal keuzes gemaakt inzake de veiligheid van het openbaarvervoersnet in Brussel.
- Grote investering in 4.552 bewakingscamera's in MIVB-stations;
- Meer dan 40 miljoen euro geïnvesteerd in poortjes om fraude tegen te gaan;
- Absolute prioriteit voor het controleren van tickets (waarbij zelfs zo ver wordt gegaan dat teams onder druk worden gezet om het aantal PV's te verhogen), ten koste van preventie- en beveiligingspersoneel.
Deze keuzes hebben geen positieve invloed gehad op de preventie of de veiligheid van het personeel en de passagiers op het MIVB-net. De afschaffing van de preventieve nachtcontroleteams - die wel degelijk heeft plaatsgevonden, in tegenstelling tot de antwoorden die de directie van de MIVB en de minister van Mobiliteit onlangs hebben gegeven - draagt bij tot een toename van het drugsgebruik in de stations, met indringers in de sporen, te betreuren doden en een onveiligheidsgevoel voor veel gebruikers.
Het gebrek aan menselijke en preventieve aanwezigheid aan boord van voertuigen draagt bij tot een toename van allerlei vormen van geweld, zoals aanvallen op bestuurders, conflicten tussen gebruikers, diefstal door zakkenrollers enz. Dit gebrek aan aanwezigheid op het bovengrondse netwerk en op de perrons van stations beperkt de mogelijkheid om levens te redden bij zelfmoordpogingen en verhoogt het risico op fysieke en verbale aanvallen op zowel personeel als passagiers, inbraken op de sporen en pesterijen.
Preventie als hoeksteen van veilig openbaar vervoer
Camera's en poortjes dragen niet bij tot een betere preventie of veiligheid van de gebruikers. Het onveiligheidsgevoel weerhoudt veel vrouwen en gezinnen, maar ook veel jongeren en ouderen ervan om gebruik te maken van het openbaar vervoer, vooral 's avonds. Bovendien verhinderen de huidige bevoegdheden van de veiligheidsagenten van de MIVB, evenals de wetgeving en de ontoereikende beschermingsmiddelen die hen worden geboden, hen om hun taken uit te voeren en worden ze zo blootgesteld aan verhoogde risico's.
Operaties zoals die onlangs zijn uitgevoerd bij het Zuidstation zijn geen structurele oplossingen. Noch om het probleem van onveiligheid aan te pakken, noch om daklozen te helpen. Deze communicatie-operaties zullen verschillende problemen in andere stations en metrostations alleen maar verplaatsen en versterken. Het moet een prioriteit zijn om het hele openbaarvervoernetwerk in Brussel veilig te maken.
Als reactie op deze situatie heeft de PVDA een voorstel van resolutie ingediend in het Brussels Parlement waarin twintig manieren worden uiteengezet om de preventie en veiligheid op het MIVB-netwerk te verbeteren, ten voordele van zowel het personeel als de gebruikers. Bovenal moeten we meer mensen inzetten op preventie, zowel op de bovengrondse lijnen als in de metro, om meer veiligheid te garanderen voor het personeel en vooral voor de miljoenen passagiers. Dat is vooral noodzakelijk 's avonds, als je denkt aan alle mensen die uit angst het gebruik van het openbaar vervoer beperken zodra de avond valt.
De 20 voorstellen van de PVDA om de preventie en veiligheid op het MIVB-net te verhogen:
- Alle ticketcontroles met onmiddellijke ingang opschorten;
- Tijdelijk toewijzen van alle controlefunctionarissen aan andere afdelingen in de Business Unit Costumer Experience (BUX), d.w.z. de veiligheidsagenten voor stations, de interventiepatrouilles, de nachtbewakers, de multimodale agenten, de hondenbrigade, enz;
- Meer personeel inzetten voor preventie, zowel op het bovengrondse net als in de metro;
- De preventieve nachtelijke controleteams die tussen 22.00 en 6.00 uur op de stations patrouilleerden, herstellen en zelfs uitbreiden tot 6 patrouilles;
- Zoals vroeger medewerkers opnieuw in de tussenverdiepingen/loketten zetten om een ontradend toezicht / aanwezigheid te garanderen en passagiers te informeren in de stations;
- Voor meer multimodale medewerkers op de perrons van metrostations zorgen om als afschrikmiddel te fungeren, zowel om het risico op zelfmoord, het lopen op de sporen en aanvallen op personeel of passagiers te verminderen;
- Stationsbeveiligingsagenten van het begin tot het einde van de dienstregeling op alle problematische stations;
- Het aantal interventiepatrouilles verhogen (2 extra patrouilles per shift) om de reactietijd bij een aanval te verkorten, zowel op het bovengrondse netwerk als in de metro, om zowel het personeel als de gebruikers van de MIVB beter te beschermen;
- De huidige bevoegdheden van de veiligheidsagenten van de MIVB herzien, evenals de wetgeving en de ontoereikende beschermingsmiddelen die hen worden geboden, waardoor ze hun taken niet kunnen uitvoeren zonder zich bloot te stellen aan verhoogde risico's;
- De verschillende opleidingen voor het veiligheidspersoneel van de MIVB verbeteren en vaker aanbieden (eerste hulp, zelfverdediging, brandbestrijdingstechnieken, communicatie enz.);
- Alle dienstvoertuigen met de nodige apparatuur uitrusten (EHBO-kits, aardklemmen, defibrillator enz.);
- De rolluiken in metrostations aanpassen om verdere incidenten te voorkomen;
- Een ervaren preventie- en beveiligingsspecialist aanstellen aan het hoofd van de BUX;
- Meer personeelsleden bij de sociale cel, die naar scholen gaan om jongeren respect bij te brengen voor personeel, andere passagiers, infrastructuur en openbaarvervoervoertuigen;
- Meer medewerkers bij de Aspect-brigade om tags en graffiti sneller te kunnen verwijderen, zowel op voertuigen als in stations;
- De nodige stappen ondernemen, in overleg met de federale regering, om ervoor te zorgen dat het aantal spoorwegpolitieagenten dringend wordt verhoogd;
- Afstemmen met de relevante autoriteiten om opnieuw lokale politiebureaus op te richten in de drie belangrijkste treinstations van Brussel;
- De subsidies en middelen verhogen voor vzw's die zich bekommeren om daklozen, drugverslaafden en jongeren op straat;
- Leegstaande huizen of gebouwen (zoals die achter het Zuidstation) opeisen en inrichten om daklozen, inclusief kinderen, snel en waardig te huisvesten, zodat ze niet in de gangen van metrostations moeten zitten;
- In het kader van de invoering van volledig gratis openbaar vervoer in Brussel, de controleurs van vervoersbewijzen geleidelijk overplaatsen naar andere preventie- en veiligheidsdiensten van de MIVB.
